Kilde:
Leiv Heggstad
Eventyr og segner på målføre
Frå alle kantar av landet
Oslo 1950

Dæ va i di ti’en da ælle ting kunne tålå. Da va dæ ein bjøinn å ein ræv som gjorde den åvtala, at døm skulde hå ælting i hop å byte dæ emillom se, ner døm fækk se någå å leva tå. Så fækk døm se ein bråtå te å så ti, å så skulde døm byte aveln sålest, at ræven fækk røt’en, å bjøinn fækk toppænn. Så sådde døm næpo fyste åre, å ner da hausten kom, så fækk ræven næpunn, å bjøinn fækk bærre kål’e. Detta tykte bjøinn va eit klent byte, som dæ au va, men ræven sa dæ, at dæ va ingen orett skjedd,

– ”I år æ dæ e, som har vinningje, men eit ænna år æ dæ du; for da fæ du røt’en, å e lyt nøias mæ toppom.”

Men da våren kom, så tålå ræven um, at døm skulde freiste å så inkort ænna slag, for ‘en va lei tå næpom, å dæ va bjøinn å, meta; å så vart dæ avgjort, at døm skulde så rog. Å ner hausten kom da, så fækk ræven ælle aks’e å toppænn tå rogj’e, å så kænn du vèta kå bjøinn fækk. Da vart bjøinn fælt sint lel, for ‘en måtte fell sjå, at ‘en ha vorte narra; men ènda så tålå ræven så væl ve’n at ‘en vart bli att, å så vart dæ åvtålå, at døm skulde kjøpe se ei smørbytte te vintras. Da va ræven ute mæ fantestykkjom sine att å stal tå smøre, mæ bjøinn sov, å så forsto bjøinn dæ gjekk gale te, for dæ minka for mykkjy i smørbyttun, meta, å’en visste inkje nugun a’en hell ræven, som kunne få skuld’e for dæ hellan. Da sa ræven, at døm skulde snart få greie på dæ;

– ”Nå ska oss bærre kommå i hog dæ i morgå, ner oss vakna, å sjå ette, um d’æ nugun tå oss, som æ smøråt,” sa’n.

Å ner dæ da lei på natt’e, så sto ræven upp å tok någå smør å klinte på bjøinn, å så passa’n på å turka se rein sjøl, så dæ synte ‘kje någå på’om. Da morgån kom, da va bjøinn så smøråt, at dæ både seig å draup tå’om. Men da tok sinne’en lel, så ræven vart så redd, at’en rende åt morken, å bjøinn sette ett’om å vilde da reint tyne’en. Så smaug ræven inn ùnde ei bjørkerot, å bjøinn kom ette å tok te gråvå ekring rot’e å grov så længje, te’en nådde i ein tå føtom åt ræv’e.

– ”Tak inkje i bjørkerot, men tak i rævefot,” sa ræven.

Så trudde bjøinn, dæ va ei tåg, som’en helt i, å så sleft’en fot’e å tok te gråvå att.

– ”Å du fæ spårå me lel,” sa ræven, ”e ska syne de eit hummelbol, som e såg inn i ei gumul bjørk; e veit du æ hoga på honning.”
Da vart bjøinn bli att å kom i eit slikt gomøle, at dæ va reint orimele; for d’æ nå slik en forkunn-mat for bjøinn’e, ner’en kænn få hummelvin, meta. Så gjekk ræven å synt’om veigen åt bjørken, å da va dæ ein stor lang stokk, som va kloven åt midt’n, å bleggen sto i’om ennå.

– ”Der inn i æ de,” sa ræven, ”vil nå du smette inn i kluft’e, så ska e slå bleggen utu, å da klomna stokken.”

Bjøinn va godtruen å smatt inn i kluft’e å klemde på mest’en orka; da passa ræven på å slo bleggen utu, å så vart bjøinn sitjan så fast i stokkj’e, at’en slapp korkje att hell fram. Å så kom mæinn’ som åtte stokken, å vilde te kluv’en, å trast ‘en såg bjøinn, så tok’en øks’e si å la te’om i skællen, å sea æ dæ kje meir å fortelja tå.

Målet i Gudbrandsdal høyrer til dei austnorske Fjellbygdmåli. Det hev tjukk 1 (Ola), og 1(1), n(n), dd, tt er litt i-fengne, ofte med ein liten i framfyre: celle eller ceille alle, bjøinn bjørn. hå ha. ner når. bråtå brte, jordstykke. aveln avlingi. toppænn toppane. kål n. blad. inkort eitkvart. meta, no måta, måvita.

fell fulla, vel. på’om (dat.) på honom. gumul, eldre hokynsform, no gamæll. forkunn-mat fysemat. blegg m. bløyg, kile.