Internt referansenummer: 02.02.2022 – B
Kilde: «Slik var hverdagen»
Arbeidsfolk forteller frå husmannskår, anleggstid og kriseår.
Redigert av: Hallgrim Høydal, Kari Moen og Jostein Nerbøvik
Notodden historielag
NKS-Forlaget
Oslo 1988
ISBN 82-508-0499-6

Forteljar av denne historien er Gunnleik H. Mjellekaas

 

Flugarlegd

Legd minnes eg at dæ va hær i Granshørå, o dæ va mest «flugarlegd». Da konne ein legdslem vorå ei viku på ein gard. Dæ va ein stygg handlemåte mot gamle folk. Om ein va dødssjuk, så kjørde dem han hell ho te neste gard når tia va ute. Karar o kvinnfolk blei sette bort te den som bau lågast. Lisitasjon kella dem dettan, o den dagen fatigstyret sku sytjå ut slike gamle, da møtte folk upp o bau onder einan fe o få ein stakkar som konne bli ei billeg arbeishjålp.

Husmennar tok au imot gamle folk o slike som va sjuke. Så va dæ mæ syster te far. Ho ha anfallssjuken o datt ivi ende, o ho va elles lite fe seg. Far fekk tjuge øre dagen fe o skaffe ho hus o nokka klesfillu. Dæ va fært, men ein husmann ha ei lita inntekt på den måten, o når han trong pengar, konne han hente dem hjå fatigforstanderen. Helst venta han ein monad hell ein par, fe dæ blei liksom meir da.

Dem gamle som satt att på ein plass, konne få nokko ta forsor¬gen. Dæ va nokko dem kella «telegg» — dæ vil søå at dem konne få nokko ekstra, o da måtte dem gå te ein gard som sku gje dem nokko suvl, kønn o slikt. Dettan teleggjet va nokko som va pålagt gardein, o de va ein tilsynsmann i verr krins som tilvisa horr dem gamle sku gå mæ ein anvisning dær dæ sto hott dem sku ha. Når dæ ikkje va meir o få på ein gard, visa han dem te neste. Mange gjekk o tagg — ha mæ seg ein påså o konne få litegrann suvl, nokko kønn hell mjøl, flattbrød o slikt.

Hær va liten skogstrafikk når eg va liten. Dæ va ingen pris på brukjet (tømmer), den som høgg ha fe tylfta. Eg sansar at ei dagløn konne bli to mark, men så blei dæ ei krone dagen. Dem høgg o dróg tømmer brukje på ei lita slodd når brukje va småvorne, o da stelde dem te vegjir så dem konne kåmmå fram. O så øksa dem trea fe dæ va’kje verken bærkjespae hell sag. Dem gamle lika best øksa når dem høggje bruk. Va høgsten langt onda så dem ikkje kom heim om kvellen, sette dem upp ei lita hytte i skogen som dem låg i.

 

Om forteljaren Gunnleik H. Mjellekaas

Forteljaren, Gunnleik H. Mjellekaas, blei fødd i 18751 Gransherad. I dag er Gransherad ein del av Notodden kommune. Intervjuet er frå 1956.

Far hette Halvor Gulliksen Mjaugeto, o mor Torbjørg Jonsdotter. Ho kom frå ein liten jordveg som hette Dalen nordmæ Reisjå i Mostue.

Dette er historia om ei tid då folk tente lite og svalt ofte. Gamle folk gjekk på legd og ungane frå ein husmannsplass fekk ikkje lære å skrive og rekne.