Kilde:
NORSKE SAGN
ETTER FORSKJELLIGE KILDER
FORLAGT AV
CAMMERMEYERS BOGHANDEL
OSLO 1941

Over prestegården i Vågå stiger en furukront ås i været, et lite berg med kløfter og bratte vegger.
Det er Prestberget, som Edvard Storm har viet en sang.

I en av de bratte veggene viser det seg liksom en port. Står en på brua over Finna, eller på engene over på den andre siden, og tar innbilningskraften litt til hjelp, former den seg til en dobbeltport med to buer. Som søyler på siden står gamle hvitstammede hengebjørker; men de høye toppene når ikke opp til buen på noen av sidene; og gikk porten bare en kirkelengde inn i fjellveggen, kunne Vågå kirke stå under buene med tak og tårn. Det er «Jutulporten», inngangen til jutulens slott, en vel-dig portal, som det digreste troll med femten hoder makelig kan gå under uten å bøye nakken. I gamle dager var det mer samkvem mellom folk og troll, og når noen den gang ville låne noe hos jutulen eller hadde et annet ærend til ham, var det skikk bare å kaste en stein i porten og si: «Læt upp, jutul !»

For et par år siden kom jeg en ettermiddag til prestegården for å hilse på presten. Familien var på setra, det var ingen hjemme uten en gammel døl, som straks var villig til å følge meg opp til jutulporten. Vi banket på, men det kom ingen og lukket opp. Jeg syntes heller ikke det var rart at jutulen ikke tok imot lenger nå på sine gamle dager, for skal en dømme av de mange merkene etter steinkast i porten, har han vært skikkelig brydd med besøk.

– ”Ein tå di siste som såg ‘n,” fortalte gamlingen, ”det va ein som heitte Jehans og va frå Sygard Blessom, ein tå granngardom åt prestgarde. Men han ynskte sakte mang ein gong sig at ‘n aldri skull ha set ‘n,” la han til.

Denne Jehans’en Blessom va ne’i Kjøpenhamn ein gong og skull ha rett på ei sak; for her i landet va det ingen rett å få i di tiom; det va ingor an’ rå hell reise like dit, når ein ville få rett for seg.

Detta hadde Blessomen gjort, og det såmå gjorde son hass etter honom, for han hadde au ei sak.

Så va det juleftan; ‘n Jehans hadde tålå ved storkaran og va reisferdog, og nå gjekk ‘n i gatun og stura, for ‘n va hoga heimatt, måta.

Rett som ‘n gjekk, dreiv det forbi ‘n ein Vågåver i kvit kufte med taskelók og knappe som sylvdale. Det va ein stor, før mann, som han tykte han skull kjenne au; men han f6r så ratt
forbi ‘n.

– ”Du fer fort du,” sa ‘n Jehans.
– ”Ja, e lyt nok skunde meg,” svårå mannen,” for e skal ratt åt Vågå i kveld, e.”
– ”Ja Gu’ gje e kunn kome heimatt i kveld, e au,” sa ‘n Jehans.
– ”Du kann få stå på hjå meg,” sa mannen, ”for e har ein hest som trø tolv  steg i mil’n.»

Så reiste døm da, og Blessomen hadde halde seg på meiom; for det gjekk igjenom så vær og vind, så’n såg korkje himil hell jord.

Einsta’n va døm nere og kvilte. Kor det va, kunne ‘n ikkje skjøne før med det såmå døm tok åt att; da tykte ‘n at han såg eit daumann-hugu på ein staka der.

Da døm hadde komó eit stykkjy på vegen, så tok ‘n Jehans Blessom te bli fròsin.

– ”Uff, e gløymde att votten min der oss kvilte; e frys så på neva,” sa ‘n.
– ”Du lyt tåle det, Blessomen,” sa mannen, ”for nå er det ikkje langt att åt Vågå – oss va halvveges der oss kvilte.”

Før dom kom åt Finnbru’n, stana mannen ved Sambusvollan, så ‘n Jehans fekk stige tå.

– ”Nå har du ikkje langt heimatt,” sa ‘n; ”og nå du lovå meg det, at du ikkje ser deg attende um du høyre nugun skrell hell ser nugun ljoskje.”

Det lovå ‘n Jehans ut, og takka for skjoten. Mannen kjørde sin veg over Finnbrue, og ‘n Jehans tok uppover bakkjin åt Blessomgardom. Men best det va, høyrde ‘n ein skrell burti Prestbergje, og med ein gong vart det så ljost framanfor ‘m på vegen at ‘n mest tykte ‘n kunn ha sett å ta opp ei nål.

Han kom ikkje meir i i hog kå’n hadde lovå ut, men snudde på huguéog skull sjå kå det va. Da sto jutulporten vid-opin, og det skein og lyste utigjenom’n som tå ein avråé stor skavarame. Midt i opningen såg’n jutuln, og det va mannen som han hadde havt skjot med.

Men frå den ti’a sat hugue hass Jehans Blessom på sneitt, og slik va’n så lengje han livde.”